De zes denkhoeden van Bono: korte uitleg en praktische tips voor toepassing. De 6 denkhoeden van de Bono betreft een conceptueel denkkader dat is ontwikkeld door de Maltese arts, psycholoog en creatief denker Edward de Bono. De denkhoeden zijn symbolische hoeden die verschillende denkrichtingen representeren en worden gebruikt om gestructureerde denkprocessen te bevorderen. Elke hoed heeft zijn eigen kleur en vertegenwoordigt een specifieke manier van denken.

1. Witte hoed (neutraal): Deze hoed staat voor feiten en objectieve informatie. Het gaat om puur en objectief kijken naar beschikbare gegevens.
2. Rode hoed (emotie): De rode hoed vertegenwoordigt emoties, intuïtie en gevoelens. Bij het dragen van de rode hoed mogen deelnemers vrijuit hun gevoelens en intuïties uiten.
3. Zwarte hoed (kritisch): De zwarte hoed is gericht op kritisch denken. Hier worden risico's, nadelen en mogelijke problemen geanalyseerd. Het helpt om mogelijke valkuilen en zwakke punten te identificeren.
4. Gele hoed (positief): Deze hoed symboliseert optimisme en positief denken. Bij het dragen van de gele hoed worden voordelen, kansen en positieve aspecten van een idee benadrukt.
5. Groene hoed (creatief): De groene hoed vertegenwoordigt creatief denken en nieuwe ideeën. Hier worden mogelijkheden, alternatieven en innovatieve benaderingen gestimuleerd.
6. Blauwe hoed (controle): De blauwe hoed is de denkrichting van controle en organisatie. Het richt zich op het sturen van het denkproces, het evalueren van de gebruikte denkhoeden en het nemen van beslissingen over welke hoed op welk moment moet worden gebruikt.

Het toepassen van deze hoed kan soms makkelijker gezegd zijn dan gedaan. Ga maar bv. ineens creatieve ideeën inbrengen als de groene hoed op gaat. Wellicht kunnen de volgende tips hierbij helpen/ inspireren:

1. Witte hoed (neutraal): Deze kijk of je tastbare dingen kan meenemen of laten zien, zoals foto's van desbetreffende situatie, linkjes naar de uitleg. Let op tijdens overleg of emoties meespelen en benoem die (om te kijken of die emoties invloed hebben op het besprokene). splits emotie van de inhoudt (bv. zorg er voor dat als er een actie/ terugkoppeling wordt gedefinieerd of besluit dat de emotie niet in de definitie zelf wordt meegenomen (waar van toepassing). Kijk of het pad van beginpunt tot eindpunt helder is (waar komen we zo tastbaar mogelijk vandaan en waar gaan we zo tastbaar mogelijk naar toe).
2. Rode hoed (emotie): Stel er zijn meningen die over tafel gaan, kijk of je vragen kan stellen als "wat doet dat met jou", "ik zie dat dit je raakt", benoem de emotie zelf "ik zie dat dit je vrolijk maakt". Dit geldt uiteraard ook voor je eigen gevoelens. De kans is groot dat persoon waar je deze woorden tot richt aanvullende toelichting wil geven (waardoor begrip in de groep kan toenemen). Als je merkt dat iemand wordt aangesproken om emoties in te perken, help de persoon die zich juist kwetsbaar opstelt. Stel dit is minder makkelijk/ geaccepteerd dan gedaan, zorg er dan voor dat je met de groep voor aanvang van de afstemming samen de spelregels vaststelt wanneer iets wel of niet acceptabel is (in dat geval ben je alleen maar de groepsspelregels aan het toepassen die samen gekozen zijn (waardoor anderen makkelijker kunnen helpen als het lastiger wordt).
3. Zwarte hoed (kritisch): Elk verhaal heeft twee kanten. Als iets kan, zijn er ook kanttekeningen. Ga na wat de kanttekeningen kunnen zijn en indien dit voor jou lastig is m.b.t. de inhoud zelf dan kan het zomaar zijn dat iemand anders in de groep dat juist wel weet. Luister of de (belangrijkste) kanttekeningen benoemd worden. Let wel op dat het totaal van het gesprek vooruit blijft gaan. Een plan doden met vele mogelijke kanttekeningen levert vaak niet zoveel inspiratie op. Benoemen is goed maar jij let ook op dat er niet teveel in herhaling wordt gegaan. De bedoeling van de hoed is het plan weerbarstiger te maken als we weten wat de belangrijkste valkuilen zijn kan je kijken hoe deze op te lossen of kijken of er een beter plan beschikbaar is. Stel je merkt dat de groep echt kikt op het aanwijzen van zwakheden en valkuilen, dan kan het helpen om de punten direct in het gesprek op het scherm uit te tikken. Alles wat benoemd is hoeft men niet opnieuw te benoemen (waardoor de kans groeit dat er ook over andere punten gesproken kan worden). De kans op herhaling wordt vermindert.
4. Gele hoed (positief): Als ideeën worden geopperd hoor je vaak ook impliciet de voordelen van deze ideeën. Benoem deze voordelen of laat andere de voordelen benoemen. Niet iedereen ziet dezelfde voordelen/ kansen. Door deze te benomen kunnen andere ook hun beelden makkelijker delen wat kan leiden tot nieuwe inspiraties m.b.t. andere voordelen. Stel de groep oppert juist alleen maar kritische punten benoem dan kan een uitspraak als "zijn er dan alleen maar kanttekeningen te bedenken bij dit idee?" helpen om het pad naar de positieve invalshoek te gaan vinden. Een mogelijke spelregel vooraf kan zijn dat er bij elk idee ook bv minimaal 1 minuut wordt uitgetrokken om positieve steekwoorden/ voordelen/ kansen te benoemen. één minuut klinkt kort, maar als er begonnen wordt kan het zomaar langer duren voordat alle voordelen benoemd zijn (de kans is groot dat anderen ook hun beelden willen delen als iemand start). Het gaat hierbij vooral over het samen willen starten om deze te benoemen, wat een groot vergelijk heeft met de verjaardagsverhalen.
5. Groene hoed (creatief): Vooral starten van creativiteit kan makkelijker gezegd zijn dan gedaan. Mogelijke tools die kunnen helpen: 1. zet google aan en zoek naar alternatief ...." vul aan met onderwerp waarover gesproken wordt. 2. als er problemen zijn is irt omdenken het probleem niet het probleem maar juist de oplossing (bv. waarom is het probleem vervelend, in welke situatie zou dit juist heel fijn zijn). Heel tof als dit lukt maar kan ook zomaar heel lastig zijn. 3. gebruik met de groep de inspiratie voor alternatieven zoals kan het sneller/ met betere kwaliteit/ goedkoper/ makkelijker/ simpeler. Lukt het niet om een eigen creativiteit in te zeten kijk wie dit wel zou kunnen doen in de groep en zorg er mede voor dat deze personen dit benoemen. wellicht zijn er anderen in de organisatie die juist op dit onderdeel van grote toegevoegde waarde kunnen zijn. Kunnen deze worden uitgenodigd als inspiratie echt wenselijk is? Kijk wie jij denkt dat het niet eens is met een idee, deze persoon kan zomaar een alternatief in gedachte hebben. kijk of dit alternatief benoemd kan worden (bv. personen die niet zo uitgesproken zijn, maar wel tegen).
6. Blauwe hoed (controle): 1. zijn de spelregels goed vooraf vastgesteld, kijk of je die goed kan gebruiken. 2. Stel bij de start samen kort af wat eenieder uit het overleg wil halen, hoe groter de gemeenschappelijke noemer des te groter de kans dat men elkaar gaat helpen om de doelen te halen. Stel aan het einde van het overleg samen vast of eenieder zijn doel heeft gehaald (ook t.b.v. kansen voor de volgende keer als iets nu niet heeft gewerkt kan er wel van geleerd zijn). 3. welke hoed heeft er de overhand, geef het woord aan een andere hoed. 4. welke hoed wordt ondergesneeuwd kan je deze helpen/ ondersteunen (ook al is het niet perse je eigen mening)? Wordt er (teveel) in herhaling getreden, benoem dat en kijk of je herhalingen kan stoppen bv. door de punten te laten uittikken, zodat het benoemd is en daarmee de groep verder kan naar het volgende punt. 5. kijk of het voor eenieder veilig is in het overleg om dingen bespreekbaar te maken/ samen inspiratie op te doen. Hoe veiliger des te groter de kans dat er ook positieve/ energieke uitkomsten uit kunnen komen. Een goede groepssamenstelling en spelregels vooraf kunnen hierbij helpen.

‍

Door bewust de verschillende denkhoeden te gebruiken, kunnen individuen en groepen hun denkprocessen verrijken en meer volledige en evenwichtige beslissingen nemen. De denkhoeden kunnen worden toegepast in vergaderingen, brainstormsessies en probleemoplossende situaties om een divers scala aan perspectieven te verkennen.

Meer informatie over deze goed bruikbare benadering is op het internet te vinden. Leuk om samen met deze hoeden te stoeien en zo de problemen vanuit een ander oogpunt te beschouwen.

Naar: Team groei
‍Naar: Benaderingen

Gedachte experiment:

• Wat is het inzicht dat is verkregen door van deze hoeden gebruik te maken tijdens een overleg?
• Welke hoed/ benadering was het makkelijke om toe te passen en waarom?
• welke hoed/ benadering gaf de meeste nieuwe inspiratie, hoe zou dat kunnen?
• Heb je vooraf de benadering gekozen? in een overleg de hoeden verdelen onder aanwezigen of als in een overleg gezamenlijk van hoeden wisselen op aangeven van de blauwe hoed.